Nếu Chỉ Tìm Bạn Giỏi Để Chơi Mà Bỏ Mặc Những Người Kém Hơn Thì Có Đúng Không ?

Hỏi: Thưa Thầy trong Kinh Pháp Cú phẩm Ngu, đức Phật có dạy:

"Tìm không được bạn đường,

Hơn mình hay bằng mình,

Thà quyết sống một mình,

Không bè bạn kẻ ngu."

Nếu vậy chỉ tìm bạn giỏi để chơi mà bỏ mặc những người kém hơn mình xung quanh thì có đúng không thưa Thầy?

Đáp: Trước hết nên ghi khắc trong đầu rằng không phải lời Phật dạy nào cũng đúng cho mọi trường hợp, vì đức Phật chỉ đối cơ mà dạy cho trường hợp đặc thù nhất định nào đó thôi. Nếu hiểu lầm lời Phật mà áp dụng lung tung thì chẳng khác nào “bắt râu ông nọ đặt cằm bà kia”. Thí dụ hôm kia Thầy ăn món canh nói với người nấu bếp là “canh này chua quá” thì chỉ đúng với thời điểm hôm đó, canh đó, người nấu đó thôi. Bây giờ nếu cứ gặp canh nào cũng bắt chước thầy nói “canh này chua quá” thì còn đúng nữa không. Rồi ai hỏi canh này ngọt sao lại nói chua thì bảo “Thầy nói vậy mà” như thế có oan cho thầy không?

Đức Phật luôn dạy đúng nhưng chỉ đúng trong thời-vị-tính của tình huống Ngài đang nói tới thôi, không phải áp dụng đâu cũng được. Cho nên, mỗi bài kệ Pháp Cú đều có một câu chuyện đi kèm để cho chúng ta thấy rằng bài kệ đó được nói trong bối cảnh đó thôi. Như lời đức Phật dạy cho nàng Patacàrà chỉ thích hợp với hoàn cảnh của nàng nên nàng mới tỉnh ngộ, nếu đem nói với một ông vua đang lúc an bình thịnh trị thì mang hoạ!

Câu Pháp cú số 61 ám chỉ trường hợp trưởng lão Maha Kassapa sống với một người đệ tử ngu ngốc, sân hận, đã làm sai không nghe lời dạy bảo còn nổi giận đốt luôn tịnh thất của trưởng lão, nên đức Phật mới dạy rằng Kassapa thà sống một mình còn hơn sống với kẻ ngu, chứ không có ý nói bỏ mặc người kém hơn mình, nếu bỏ mặc người kém hơn mình sao đức Phật lại mất công đi hoằng hoá độ sinh.

Tỳ kheo Viên Minh - Theo Cội Nguồn Hạnh Phúc